Omdlenie - przyczyny i jak udzielać pierwszej pomocy

Kilka słów o omdleniu

Omdlenie definiowane jest, jako krótkotrwała utrata przytomności. Osoba, która tego doznaje nie reaguje na żadne bodźce zewnętrzne. Uznano, że pojawia się pod wpływem czynników kardiologicznych, neurologicznych oraz emocjonalnych. Owe zjawisko charakteryzuje się obniżeniem napięcia mięśniowego oraz utratą świadomości. Przy omdleniu dochodzi do chwilowego niedokrwienia mózgu. To przemijająca, krótkotrwała utrata przytomności, która może się przedłużyć. Jeśli w porę zauważymy u siebie stan przedomdleniowy (nazywane często zasłabnięciem) możemy uchronić się od całkowitej utraty świadomości.

Omdlenie ma zazwyczaj łagodny przebieg, a świadomość wraca w ciągu kilku minut. Ryzyko pojawia się przy groźnym upadku osoby, która traci przytomność. Nieświadomie może dojść do poważnej kontuzji, jeśli omdlenie nastąpi np. na przejściu dla pieszych bądź na wysokości. Należy wówczas zadbać o bezpieczeństwo takiej osoby i udzielić jej pierwszej pomocy medycznej.

Przyczyny występowania omdleń

Omdlenie może być wywołane wieloma czynnikami i problemami zdrowotnymi, takimi jak: zmęczenie, hipoglikemia, niewyspanie, stres, nadmierny śmiech i kaszel, przemęczenie, przebywanie w dusznym pomieszczeniu, w przebiegu niskiego ciśnienia, w nerwicy, po lekach, w zatruciach, po urazach czaszkowo-mózgowych, przy niewłaściwej diecie, itp. Powodów chwilowej utraty przytomności jest wiele, ważne jest, aby poznać przyczynę ich występowania i wdrożyć odpowiednie działanie lub leczenie.

Jakie są rodzaje omdleń?

Jak już wspomniano, omdlenia pojawiają się pod wpływem czynników kardiologicznych, neurologicznych oraz emocjonalnych. W związku z tym, Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne wskazuje 3 rodzaje omdleń: odruchowo-neurogenne, kardiologenne oraz omdlenie wywołane hipotensją ortostatyczną.

Odruchowo-neurogenne

Dotyka głównie młodych osób. To najczęściej spotykany typ omdlenia. Może pojawić się już u dziesięciolatka i narastać wraz z wiekiem. Do najczęstszych przyczyn omdleń odruchowo-neurogennych zaliczamy: silne emocje, stres, restrykcyjne diety, niedobory pokarmowe, brak glukozy, nadmierny wysiłek, strach, pobieranie krwi, wizyta u stomatologa, itp.

Omdlenie wywołane hipotensją ortostatyczną

Dotyka głównie osób w starszym wieku, ponieważ naczynia krwionośne nie są już tak elastyczne, stają się usztywnione. Może dochodzić do chwilowego niedotlenienia mózgu przy nagłej zmianie pozycji, co skutkuje omdleniem. Charakteryzuje się chwilowym oraz przejściowym obniżeniem ciśnienia krwi.

Omdlenie kardiogenne

Omdlenie kardiogenne jest najczęściej wywołane zaburzeniami rytmu serca (tachykardia, bradykardia) oraz chorobami serca i naczyń krwionośnych (nadciśnienie, wady serca).

Czy można zapobiec omdleniu? Charakterystyka stanu przedomdleniowego

Człowiek doznaje licznych symptomów, które mogą świadczyć o zbliżającym się omdleniu. Pojawia się sytuacja, w której dochodzi do poczucia tracenia świadomości, jednak finalnie nic się nie dzieje. To zasłabnięcie, określane, jako stan przedomdleniowy, w którym dochodzi do szybkiego spadku sił witalnych. Charakteryzuje się zawrotami głowy, silnym bólem głowy, nudnościami, nadmiernym poceniem się, występowaniem mroczków przed oczami, poczuciem tracenia przytomności i kontaktu z rzeczywistością, ogólnym osłabieniem czy zaburzeniami słuchu. Ważne jest, aby w porę rozpoznać stan przedomdleniowy i zastosować środki zapobiegawcze, które uchronią przed utratą świadomości.

Pierwsza pomoc przy stanie przedomdleniowym

W przypadku zasłabnięcia należy przyjąć postawę siedzącą bądź leżącą. Niskie ułożenie ciała pozwala poprawić krążenie krwi oraz dotlenić mózg. Jeśli poczujemy się źle, pozycja siedząca bądź leżąca zabezpieczy nas przed groźnym upadkiem. Następnie należy zastosować manewry fizykalne, które przeciwdziałają utracie świadomości. Wyróżniamy:

– manewry dolnych części ciała – należy wykonać przysiad, skrzyżować nogi, napiąć mięśnie.

– manewry górnych części ciała – zaciskanie dłoni, prostowanie i zginanie palców, zginanie szyi.

Te działania mogą uchronić nas przed omdleniem. Jeśli zauważysz osobę, która nagle osuwa się na ziemię, udziel jej pierwszej pomocy. Sprawdź czy jest świadoma. Zadbaj o jej bezpieczeństwo. Pomóż jej usiąść bądź połóż ją na twardej powierzchni. Zadbaj o jej komfort emocjonalny. Wykonuj z nią manewry dolnych i górnych części ciała wskazane powyżej, aż do ustąpienia objawów. Jeśli poszkodowany poczuje się gorzej, dojdzie do utraty świadomości bądź stan przedomdleniowy nie będzie ustępować – wezwij pomoc.

 Pierwsza pomoc przy omdleniu

Jeśli osoba doznała całkowitej utraty przytomności, powinniśmy udzielić jej natychmiastowej pomocy. Prawidłowe postępowanie wymaga kilku ważnych zasad. Jeżeli jest to możliwe, łapiemy osobę upadającą, tak, aby nie doznała żadnych obrażeń. Kładziemy ją na twardym podłożu. Sprawdzamy czy przestrzeń wokół jest bezpieczna. Następnie należy sprawdzić czy osoba omdlała oddycha, jeśli tak to układamy poszkodowanego na boku i kontrolujemy parametry życiowe przez około minuty. Gdy zacznie odzyskiwać przytomność, wskazane jest, aby poszkodowany znajdował się w pozycji leżącej jeszcze przez chwilę i staramy się go uspokoić. Następnie pionizujemy go do postawy siedzącej. Jednocześnie pamiętajmy, aby zadbać o odpowiedniej dostępności świeżego powietrza. Jeśli osoba, której udzielamy pierwszej pomocy nie ma zawrotów głowy, możemy pomóc jej wstać.

Kiedy wezwać pogotowie?

Jeśli przez dłuższy czas nie dochodzi do odzyskania świadomości przez osobę omdlałą, należy wezwać pogotowie ratunkowe. Bądź przy poszkodowanych do momentu pojawienia się służb medycznych.

Pogotowie należy wezwać natychmiastowo, jeśli osoba omdlała dostała niebezpiecznego upadku. Sprawdź czy oddycha, jeśli nie rozpocznij resuscytację. Ułóż ją w pozycji bezpiecznej lub czterokończynowej. Kiedy odzyska przytomność zapewnij jej komfort psychiczny.

Po omdleniu konieczna jest wizyta u lekarza

Pacjent, który doznał omdlenia powinien zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu i wykonać podstawowe badania. Groźne upadki często wymagają prześwietlenia. Jeśli dochodzi do systematycznych omdleń niezbędna będzie diagnostyka kardiologiczna lub neurologiczna. Lekarz po dokładnym wywiadzie zbierze niezbędne informacje, które pozwolą ustalić mu, dlaczego dochodzi do regularnych omdleń.