Zadławienie – pierwsza pomoc osobie dorosłej

Ciało obce w drogach oddechowych (zadławienie) może stanowić bezpośrednie zagrożenie dla życia! Każdemu z nas, przynajmniej raz w życiu zdarzyło się gdy kęs pokarmu czy też ciecz (napój) poleciał tam gdzie nie potrzeba – czyli w stronę dróg oddechowych.

Połknięte przez nas przedmioty, ciecz czy też pokarm zatrzymują się w drogach oddechowych, wtedy też następuje nasza reakcja obronna, tą reakcją jest kaszel. Na podstawie tego czy poszkodowany kaszle czy też nie, uzależniamy nasze dalsze postępowanie! Ale nim przejdziemy dalej, wyjaśnimy sobie jedną małą sprawę.

Zachłyśnięcie, zadławienie czy też zakrztuszenie?

Zachłyśnięcie – jest to sytuacja, w której drogi oddechowe mają kontakt z płynem. Z reguły wystarczy kilka chwil intensywnego kaszlu, aby usunąć ciecz z dróg oddechowych.

Zakrztuszenie (inaczej zadławienie) – sytuacja, w której do dróg oddechowych dostaje się ciało stałe (mogą być to małe przedmioty bądź część pokarmu). Ciało obce zamyka wtedy drożność dróg oddechowych, co może doprowadzić do zatrzymania odruchu kaszlu. W przypadku zadławienia wyróżniamy dwa stopnie zagrożenia, kiedy ciało obce doprowadza do częściowej, bądź całkowitej niedrożności dróg oddechowych.

Kaszel i inne objawy zadławienia

Jako świadek sytuacji, w której druga osoba uległa zadławieniu, na samym początku musimy rozpoznać objawy. Jest to dosyć proste, ponieważ w momencie w którym ciało obce dostało się do dróg oddechowych, zacznie silnie kaszleć. Jeżeli kaszel nie będzie efektywny, kolejnym symptomem może być długi (ciężki) świszczący oddech. W tym czasie osoba poszkodowana może chwytać się za szyję, tułów, pochylać do przodu, oczy zaczną jej łzawi a twarz zmieni kolor na czerwony (z czasem zacznie sinieć). Osoba poszkodowana będzie też próbowała desperacko nabrać powietrza. Dlatego też:

Kaszel obecny – pierwsza pomoc

W sytuacji gdy dojdzie do zadławienia, a kaszel jest obecny (słyszalny), mamy wtedy do czynienia z częściową niedrożnością dróg oddechowych. Obserwuj poszkodowanego, zachęcaj go do kaszlu i bądź w gotowości do dalszych działań, na wypadek gdyby kaszel przestał być efektywny! Celem kaszlu jest wtedy usunięcie ciała obcego z dróg oddechowych w sposób naturalny.

Poklepywanie poszkodowanego po plecach w trakcie kaszlu i nakazywanie unoszenia rąk do góry jest niewskazane! Jest to jeden z mitów krążących na temat pierwszej pomocy przy zadławieniu!

Kaszel nieobecny – całkowita niedrożność dróg oddechowych

Zadławienie z całkowitą niedrożnością dróg oddechowych jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia! Najważniejsza w takiej sytuacji jest jak najszybsze działanie.

Zadławienie z całkowitą niedrożnością dróg oddechowych rozpoznajemy, gdy u poszkodowanego kaszel przestał być efektywny (kaszel nieefektywny oznacza kaszel bez dźwięku), nie może on nabrać powietrza i zaczyna sinieć na twarzy. Wtedy musimy przejść do uderzeń w okolicę między-łopatkową i do uciśnięć nadbrzusza!

Zadławienie – pierwsza pomoc u osoby dorosłej

W momencie gdy stwierdzimy brak efektywnego kaszlu, przechodzimy do działania, poniżej kolejność czynności:

• Stań za poszkodowanym i pochyl go do przodu, swoje przedramię ułóż na jego klatce piersiowej (zabezpiecz przed upadkiem) ustaw się z boku poszkodowanego
• Wykonaj 5 energicznych uderzeń w okolicę międzyłopatkową, możesz zwiększać siłę z każdym uderzeniem, pamiętając o ochronie poszkodowanego przed upadkiem
• Jeżeli nie pojawi się kaszel, bądź nie zostanie usunięte ciało obce z dróg oddechowych, stań za osobą poszkodowaną. W celu zapewnienia stabilizacji możesz włożyć swoją nogę pomiędzy nogi poszkodowanego, ułóż swoją mocno zaciśniętą pięść na nadbrzuszu (pomiędzy dołem mostka a pępkiem), przykryj swoją drugą dłonią pięść, przysuń swoje ciało do poszkodowanego i wykonaj 5 uciśnięć nadbrzusza. Pamiętaj, aby Twoja pięść wykonała ruch skierowany do Twojego ciała, a potem ku górze.
• Jeżeli 5 uciśnięć nadbrzusza nie doprowadziło do kaszlu bądź usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych, wykonaj 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową naprzemiennie z uciśnięciami nadbrzusza do momentu utraty przytomności
• Gdy poszkodowany straci przytomność, ułóż go na plecach (na twardym podłożu), wybierz numer alarmowy 112 lub 999, wezwij pogotowie ratunkowe (tryb głośnomówiący), po czym niezwłocznie przejdź do prowadzenia resuscytacji krążeniowo oddechowej, zaczynając do uciśnięć klaki piersiowej.

Ważne!

Jeżeli udzielamy pierwszej pomocy zadławionemu, starajmy się zachować spokój.Pamiętajmy o tym, że jeżeli kaszel przestanie być efektywny (słyszalny), mamy tylko kilkadziesiąt sekund na podjęcie działań nim poszkodowany straci przytomność.

Pogotowie ratunkowe wzywamy dopiero po utracie przytomności, przed rozpoczęciem resuscytacji krążeniowo oddechowej.

Uciśnięć nadbrzusza nie wykonujemy u osób, które są bardzo otyłe oraz u kobiet w widocznej ciąży.

Każda osoba, u której były stosowane uciśnięcia nadbrzusza, powinna skonsultować się ze swoim lekarzem!

AED – Automatyczny Defibrylator Zewnętrzny

AED, Automatyczny Defibrylator Zewnętrzny, jest to zaawansowane urządzenie medyczne mające na celu poprowadzenie, poprzez wydawanie komend głosowych i wskazań wizualnych, osoby udzielające pierwszej pomocy w miejscu gdzie zostało rozpoznane Nagłe Zatrzymanie Krążenia (brak oddechu). Celem AED jest jak najszybsze dokonanie analizy rytmu serca oraz dostarczenie, w razie potrzeby, impulsu elektrycznego – Defibrylacji, który daje szansę na przywrócenie spontanicznego krążenia (oddechu).

Według statystyk, Nagłe zatrzymanie krążenia jest główną przyczyną śmierci w Europie , w zależności od tego jak będziemy definiować NZK dotyczy ono 55-113 osób na 100 000 mieszkańców. Wg. wytycznych ERC około 25-50% przypadków NZK stwierdza się migotanie komór serca (szybka i nieskoordynowana praca mięśnia sercowego niezapewniająca krążenia krwi) które, jeżeli nie zostanie przerwane w przeciągu kilku od jego wystąpienia prowadzi do nieuchronnej śmierci. I właśnie w tym miejscu pojawia się nasz główny bohater – AED, który będzie nas krok po kroku informować o tym jakie czynności powinniśmy podejmować na miejscu zdarzenia, w tym te najważniejsze tj. wezwanie pomocy medycznej (999/112) oraz rozpoczęcie Resuscytacji Krążeniowo-Oddechowej i samodzielnie podejmie decyzję o potrzebie wykonania defibrylacji! Defibrylacja wykonana w przeciągu 3-5 minut od momentu wystąpienia NZK (utraty przytomności i ustania prawidłowego oddechu) może skutkować przeżywalnością na poziomie 50-70%. Nie ma co się czarować, zespół pogotowia nie dojedzie na miejsce zdarzenia w przeciągu 3-5 minut, dlatego też szybkie dostarczenie defibrylacji, zabiegu który znacząco zwiększa szansę na przeżycie, spada na bezpośrednich świadków zdarzenia. Ale zacznijmy od początku…

AED – co dokładnie oznacza ten skrót ?

Skrót AED pochodzi z języka angielskiego, eng. Automated External Defibrillator – w dokładnym tłumaczeniu znaczy Automatyczny Zewnętrzny Defibrylator. Rozbijając na części pierwsze:

Automatyczny (Automated) – Defibrylatory AED, to urządzenia działające w pełni automatycznie, samo będzie dążyć do wykonania jak najszybszej analizy rytmu serca (jeżeli kiedyś miałeś/miałaś robione EKG – to właśnie o to chodzi) i automatycznie podejmie decyzję o potrzebie wykonania defibrylacji, gdyż wykryje zaburzenie w postaci migotania komór (Ew. częstoskurczu komorowego bez tętna) bądź też stwierdzi że defibrylacja nie jest wymagana w sytuacji gdyby udało się przywrócić krążenie bądź doszło do sytuacji w której będziemy mieć do czynienia z asystolią (ulubiony mit filmowy, płaska linia na zapisie EKG – defibrylacja w tym przypadku nie jest zalecana). Najlepsze jest w tym automatyzmie to że sami nie musimy mieć wiedzy i doświadczenia aby rozpoznawać poszczególne rytmy serca, wystarczy po prostu spełnianie poleceń urządzenia!

Zewnętrzny (External) – Działamy na zewnątrz, tzn. nie na otwartej przestrzeni/biurze, tylko dlatego że wszystkie czynności ratownicze odbywają się na zewnątrz ciała osoby poszkodowanej za pośrednictwem elektrod samoprzylepnych. Elektrody samoprzylepne w modelach AED (w zależności od producenta) mogą nieznacznie różnić się od siebie, jednakże zasada przymocowania zawsze jest ta sama – na odsłoniętą (nagą), osuszoną oraz w razie potrzeby wygoloną klatkę piersiową przyklej elektrody zgodnie z piktogramami/instrukcją znajdującą się na opakowaniu elektrod/elektrodzie i spełniaj dalej polecenia AED, całość „roboty” tj. ocena rytmu, decyzja o defibrylacji zostanie podjęta automatycznie.

Defibrylator (Defibrillator) – Kluczowa kwestia, dla której te urządzenie powstało. Zadaniem defibrylatora, niezależnie od tego czy jest to Defibrylator stacjonarny (Pogotowie ratunkowe) czy AED (Pierwsza Pomoc) jest zawsze takie samo – jak najszybciej dostarczenie impulsu elektrycznego mającego na celu przywrócenie prawidłowego rytmu serca.

AED czy to jest bezpieczne?

AED jest bezpieczne dla ratownika, urządzenie zostało zaprojektowane z myślą o użytkownikach nie posiadających doświadczenia medycznego. Najważniejszym jest spełniać jego WSZYSTKIE polecenia – tzn. jak AED mówi „nie dotykaj pacjenta” to nie dotykamy, jak AED mówi że można dotykać pacjenta to znaczy że możemy bezpiecznie dotykać poszkodowanego po to aby dalej prowadzić resuscytację.

Defibrylator AED, został zaprojektowany z myślą o świadkach zdarzenia i jego publicznym dostępie. dlatego też jego główną ideą jest prostota obsługi i jak największe bezpieczeństwo. Historie typu „ratownik został porażony wide. Serial Na Sy….e” nie miały i nie mogą mieć miejsca, gdyż urządzenie wyczuje moment w którym poszkodowany jest dotykany oraz gdy elektrody nie przylegają do ciała.

Używanie AED, czy to jest skomplikowane?

Może się wydawać że samo użytkowanie AED będzie skomplikowane, jednakże nic bardziej mylnego! Istotą tego urządzenia jest prostota użycia, wystarczy krótkie szkolenie (a nawet bez niego!) aby osoba potrafiła skutecznie zastosować AED w trakcie działań ratowniczych.

Jeżeli kilka prostych zasad o których trzeba pamiętać:

– należy spełniać wszystkie polecenia AED, jeżeli usłyszymy komendę „nie dotykaj poszkodowanego” przerywamy prowadzenie ucisków klatki piersiowej i dajemy urządzeniu czas na wykonanie analizy rytmu serca, jeżeli usłyszymy „defibrylacja zalecana/wymagana, celem defibrylacji naciśnij pomarańczowy/czerwony/migający przycisk” to upewniamy się że nikt nie dotyka poszkodowanego i wciskamy wskazany przycisk;

– elektrody AED muszą przylegać do ciała, kolejny ważny element o którym musimy pamiętać. Jeżeli elektrody nie będą przylegać do skóry klatki piersiowej urządzenie poinformuje nas o tym fakcie i poleci komendą głosową „sprawdź przyleganie elektrod” wtedy należy docisnąć elektrody do ciała i dać urządzeniu dokonać analizy rytmu serca.

– klatka piersiowa musi być odpowiednio przygotowana, dotyczy do przylegania elektrod do klatki piersiowej. U mężczyzn posiadających na klatce piersiowej obfite owłosienie, należy miejsca przyklejenia elektrod ogolić (w zestawie znajdziemy maszynki do golenia jednorazowe), u kobiet z racji biustu należy podwinąć/zdjąć stanik (ewentualnie rozciąć go nożyczkami ratowniczymi znajdującymi się w zestawie), jeżeli klatka piersiowa jest mokra (pot, czynniki atmosferyczne) powinniśmy ją osuszyć wykorzystując do tego ręcznik/gazę znajdującą się w zestawie AED (elektrody mogą w sytuacji mokrej klatki piersiowej nie przylegać ściśle do ciała).

– AED zawsze nas będzie zachęcać do podjęcia resuscytacji, i powinniśmy o tym pamiętać że zawsze powinniśmy ją prowadzić w momencie gdy nie słyszymy komendy o zakazie dotykania poszkodowanego.

– wysoka jakość ucisków klatki piersiowej, jest zawsze priorytetem jeżeli podejmujemy się prowadzenia resuscytacji krążeniowo oddechowej. AED jest zaprogramowane do wspierania nas w wykonywaniu tej czynności, będzie nam wydawać polecenia podjęcia ucisków klatki piersiowej oraz będzie nam „narzucać” tempo poprzez metronom dźwiękowy działający w tempie 100-120/minutę. Możemy się spotkać z urządzeniami które mają wbudowany system oceny jakości prowadzonych ucisków klatki piersiowej (np. asystent RKO w AED Samaritian PAD 500P – na załączonym powyżej obrazku), gdzie urządzenie powie nam „Uciskaj szybciej” „Uciskaj mocniej” w momencie gdy wyczuje że nie trzymamy zalecanych w wytycznych parametrów ucisku klatki piersiowej (5-6 cm, tempo 100/120 minuta).

Gdzie można znaleźć AED?

Najważniejszym elementem, i czynnikiem determinującym skuteczność działania AED jest CZAS. Im szybciej użyjemy urządzenia, im szybciej dostarczymy impuls elektryczny (defibrylację) tym większe szanse na przywrócenie spontanicznego krążenia u poszkodowanego z NZK. Dlatego istnieją i są sukcesywnie rozwijane programy PAD – publicznego dostępu do defibrylacji.

AED możemy znaleźć:

– Duże ciągi komunikacyjne (stacje PKP, PKS, Lotniska, Stacje Metra)

– Urzędy, obiekty użyteczności publicznej (Urzędy Miejskie, Wojewódzkie, Instytucje Państwowe)

– Obiekty sportowe

– Biurowce, zakłady pracy, hale produkcyjne

– Galerie, centra handlowe, sklepy wielko powierzchniowe

Każde urządzenie AED jest oznaczone i znajduje się w wyróżniającej się gablocie, tak aby osoby postronne nie miały problemu z odnalezieniem go na miejscu zdarzenia. Wartym wspomnienia jest fakt że obsługa/pracownicy znajdujący się w okolicy AED są z reguły ludźmi przeszkolonymi w jego używaniu oraz w prowadzeniu RKO.

Aplikacja Stayin Alive – mapa defibrylatorów AED

Jeżeli udało ci się doczytać do tego momentu – to świetnie! Mam nadzieję że przy najbliższych zakupach z rodziną zwrócisz uwagę na urzędzie AED znajdujące się na ścianie J oraz co ważne poinformujesz znajomych/rodzinę/dzieciaki że jest takie fajne urządzono którym możemy uratować życie drugiemu człowiekowi!

No i kolejna ciekawostka, jest darmowa aplikacja na smartfony, nazywa się Stayin Alive – jest to mapa defibrylatorów AED znajdujących się w twojej okolicy. Dzięki niej możesz w bardzo prosty sposób sprawdzić w jakiej odległości znajdujesz się od najbliższego AED, oraz co ważniejsze, możesz samodzielnie dodać kolejny defibrylator do mapy – po to aby w razie potrzeby, osoby udzielające pierwszej pomocy wiedziały gdzie go szukać J