Ocena stanu poszkodowanego i wywiad ratowniczy w pierwszej pomocy

Ocena stanu poszkodowanego i wywiad ratowniczy – AVPU, ABCDE, SAMPLE

Wywiad ratowniczy obejmuje zebranie istotnych informacji bądź ustalenie ważnych faktów dotyczących zdarzenia w którym zdecydowaliśmy się udzielać pierwszej pomocy. Pamiętajmy jednakże o jednej bardzo ważnej rzeczy, nie możemy odwlekać momentu wezwania służb ratowniczych kosztem zebrania wywiadu SAMPLE – tutaj niestety nie ma ściśle określonej wytycznej w którym momencie powinniśmy rozpocząć przeprowadzenie wywiadu ratowniczego.

Zacznijmy od standardowego BLS (Basic Life Support) który jest ćwiczony w trakcie szkoleń z pierwszej pomocy:

– Ocena bezpieczeństwa/środki ochrony własnej -> Podejście do poszkodowanego i ocena rekacji na głos -> Ocena reakcji na dotyk (ocena przytomności) -> wezwanie osoby do pomocy -> udrożnienie dróg oddechowych i ocena oddechu 10 sekund -> Oddycha (Boczna bezpieczna + 112/999), Nie oddycha (112/999 + RKO + AED) -> Działania do momentu przyjazdu służb ratowniczych.

Nie jest powiedziane że zawsze będziemy mieć do czynienia z osobą nieprzytomną czyli rozumiemy przez to że z osobą z którą nie będziemy mieć żadnego kontaktu u której może dojść do zatrzymania oddechu/krążenia. Jeżeli okazuje się że poszkodowany jest przytomny ale np. odczuwa bardzo silny ból głowy, możemy postarać się po WEZWANIU POGOTOWIA (jeżeli nie zostaniemy poproszeni o te informacje przez dyspozytora) wykonać wywiad medyczny. Nasze działania jako świadków zdarzenia umożliwią zebranie istotnych informacji które umożliwią zespołowi ratownictwa medycznego szybszą diagnostykę, dlaczego? Dlatego że czas dojazdu pogotowia jest różny, może trwać do kilku minut, może też się znacząco wydłużyć np. ze względu na trudności na drodze, bardzo złe warunki atmosferyczne, zdarzenia losowe, a w tym czasie osoba poszkodowana może utracić świadomość/przytomność bądź zdolność porozumiewania się. Wtedy nasze informacje jako świadków zdarzenia mogą być bardzo przydatne w dalszym procesie działań Ratowniczych oraz w czasie opieki szpitalnej.

AVPU i ABCDE. Czyli zaczynamy, od podstaw, od tego co jest najważniejsze

Ocena stanu świadomości – AVPU

Wracamy po raz kolejny do BLSu i jak się ma schemat AVPU ma do działań podstawowych. Wg schematu AVPU Oceniamy:

A (Alert) – przytomny, skupia uwagę

V (Verbal) – reaguje na polecenia głosowe

P (Pain) – reaguje na bodźce bólowe

U (Unresponsive) – nieprzytomny, nie reaguje na żadne bodźce zewnętrzne

No, kolejna przypominajka z BLS – Ocena bezpieczeństwa/środki ochrony własnej -> Podejście do poszkodowanego i ocena rekacji na głos -> Ocena reakcji na dotyk = Mamy zrobione AVPU :)

Ocena funkcji życiowych – ABCDE

Po  wykonaniu oceny przytomny/nieprzytomny (AVPU) u osoby poszkodowanej przechodzimy do oceny ABCDE gdzie:

A (Airways) – Oceniamy drożność dróg oddechowych, u osoby nieprzytomnej udrażniamy drogi oddechowe poprzez wykonanie manewru czoło-żuchwa

B (Breathing) – Ocena oddechu, po udrożnieniu dróg oddechowy i tylko wtedy musimy ocenić czy osoba poszkodowana oddycha, ocenę oddechu przeprowadzamy przez dokładnie 10 sekund (nie więcej nie mniej). W czasie tych 10 sekund pomiaru oceniamy ilość oddechów no i krótka piłka :

0-1 oddechów, nie oddycha – 999 i RKO

2-więcej oddechów, oddycha – pozycja boczna, 999, ocena oddechu co 1 minutę

C (Circulation) – Ocena krążenia, sprawdzenie oznak krążenia, przy czym osoby działające na poziomie podstawowej pierwszej pomocy nie powinny oceniać tętna na tętnicach promieniowej i szyjnej, a jedynie zwracają uwagę na zabarwienie skóry, czy jest zachowany odruch połykania oraz czy poszkodowany ma świadomość. Na poziomie podstawowej pierwszej pomocy radzę zapamiętać że NIE ODDYCHA = BRAK KRĄŻENIA, BRAK KRĄŻENIA = RKO 30:2 dlatego te „C” radziłbym zapamiętać jako:

*C (Chest Compressions) – Uciskaj klatkę piersiową =)

*Ma to zastosowanie w przypadku gdy nie mamy do czynienia z masywnym krwotokiem, wtedy działamy w schemacie CBA (tamujemy krwotok – zabezpieczamy krążenie) – duży ubytek krwi doprowadzi do wstrząsu hipowolemicznego co nie leczone doprowadzi do nagłego zatrzymania krążenia.

D (Disability) – Zaburzenia funkcji neurologicznych, oceniamy podstawowe funkcje motoryczne i sensoryczne. Zwróćmy uwagę na kwestie spełniania naszych poleceń i zaburzenia mowy i oceńmy siłę mięśniową, reakcja źrenic na światło.

E (Exposure) – Ekspozycja poszkodowanego, szybkie badanie urazowe, poszukiwanie krwawień i urazów na ciele poszkodowanego oraz wywiad SAMPLE

Rozmowa z poszkodowanym – wywiad SAMPLE

Zakładając sytuację, iż mamy do czynienia z poszkodowanym który jest przytomny, pogotowie zostało wezwane w oparciu o objaw który nas zaniepokoił, po wykonaniu wszystkich poleceń dyspozytora które podczas rozmowy telefonicznej zostały nam zlecone (ułożenie w określonej pozycji poszkodowanego, zapewnienie komfortu termicznego, wykonanie opatrunków na miejsca zranień) w czasie oczekiwania na przyjazd pogotowia możemy przejść do zebrania wywiadu medycznego SAMPLE, najprawdopodobniej pytania które są zawarte w tym skrócie zostały zadane już wcześniej przez dyspozytora, ale i tak warto wiedzieć o pewnych informacjach które mogą być przydatne w dalszym procesie działań ratowniczych dla zespołu ratownictwa medycznego oraz personelu w szpitalu.

S (Symptomy) – Wszelkie objawy główne zgłaszane przez poszkodowanego tj. Ból, lokalizacja bólu, typ bólu, nasilenie bólu, skala od 1 do 10 bólu, od kiedy boli, objawy towarzyszące bólowi

A (Alergie) – Wszelkie uczulenia na leki oraz pokarmy w przeszłości. Bardzo istotne są w szczególności leki. Jeżeli poszkodowany potwierdzi alergie na leki/pokarmy zapytajmy czy miał kiedyś ostre reakcje alergiczne, jaka była dynamika reakcji anafilaktycznej.

M (Medykamenty) –  Przyjmowane leki, pytamy o to jakie leki przyjmuje poszkodowany, czy przyjmuje je regularnie, dopytajmy czy nie pominął jakiejś dawki leku, zapytajmy o sumienność w przyjmowaniu. Możemy też zapytać o nałogi (np. nałogowe palenie papierosów).

P (Przebyte choroby) – wywiad chorobowy jest bardzo istotny, zapytajmy kiedy na coś chorował, jaki był przebieg choroby. Nie oszukujmy się, nie jesteśmy w stanie (w szczególności bez wykształcenia medycznego) spamiętać wszystkich chorób i ich skutecznie klasyfikować – zapytajmy poszkodowanego czy posiada jakąś dokumentację medyczną, jeżeli potwierdzi zapytajmy o kontakt do osoby która mogła by tą dokumentację dostarczyć (np. mąż/żona przebywający w domu)

L (Lunch) – Zapytajmy kiedy był ostatni posiłek, jest to bardzo przydatna informacja dla zespołu pogotowia ratunkowego i personelu szpitalnego.

E (Ewentualnie co się stało?) – Okoliczności, które poprzedzały wystąpienie objawów.

Podsumowanie

Ważne do zapamiętania – Akronimy AVPU, ABCDE, SAMPLE mają za zadanie ułatwić wykonywanie czynności związanych z udzielaniem pierwszej pomocy – zapamiętanie tego co powinniśmy zrobić gdy:

Oceniamy świadomość/przytomność – AVPU

Oceniamy podstawowe funkcje życiowe – ABCDE

Zbieramy wywiad od przytomnego poszkodowanego – SAMPLE

Pamiętajmy, udzielając pierwszej pomocy drugiej osobie nie odwlekajmy w czasie momentu wezwania pogotowia ratunkowego!